طراحی الگویی برای مدیریت جامع حوزه های آبخیز کشور

هدف کلی تحقیق حاضر، طراحی الگویی برای مدیریت جامع حوزه های آبخیز کشور بود. از این رو، در مرحله اول تحقیق به منظور شناسایی چالش های موجود مدیریت حوزه های آبخیز کشور از فن دلفی استفاده شد. جامعه تحقیق، کارشناسان و متخصصان منابع طبیعی در سطح کشور بودند. نتایج این مرحله از تحقیق بیانگر آن بود که مهم ترین چالش های موجود فراروی مدیریت حوزه های آبخیز کشور شامل چالش های مدیریتی، سیاستگذاری، پژوهش و اطلاع-رسانی، مشارکت و عدالت اجتماعی، و اقتصادی است. به طورکلی، چالش های موجود نشان از نبود مدیریت جامع در حوزه های آبخیز کشور دارد. در مرحله دوم تحقیق به طراحی الگوی مدیریت جامع حوزه های آبخیز با بهره گیری از رویکرد نظریه بنیانی، پرداخته شد. نمونه های تحقیق شامل اعضای هیأت علمی صاحب نظر و کارشناسان خبره منابع طبیعی، سازمان های مردم نهاد فعال و جوامع محلی مطلع در زمینه مدیریت جامع حوزه های آبخیز بودند که به روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. مصاحبه عمیق ابزار اصلی گردآوری داده ها و اطلاعات بود. حاصل کاربرد نظریه بنیانی در این مطالعه، الگویی مفهومی بود که نشان داد چالش های مدیریتی موجود، عوامل محیطی ـ اقلیمی، شرایط فرهنگی ـ اجتماعی مردم محلی و شرایط اقتصادی آنان به عنوان شرایط علی، شرایط فیزیکی حوزه آبخیز و تسهیلات عمرانی و زیرساختی به عنوان شرایط زمینه ای و عوامل آموزشی ـ ترویجی، عوامل انگیزشی، عوامل نگرشی و اخلاق حرفه ای به عنوان شرایط مداخله گر سبب حرکت به سوی مدیریت جامع حوزه های آبخیز کشور شده اند. براساس یافته ها، جامع نگری و تفکر سیستمی، مشارکت کلیه ذینفعان، ارتقای منابع مالی و اعتباری، نظام اطلاعاتی یکپارچه و سیاستگذاری هماهنگ و جامع مهم ترین راهبردهای مدیریت جامع حوزه های آبخیز بودند. در نهایت پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی، به عنوان پیامدهای حاصل از اجرای مدیریت جامع حوزه های آبخیز مطرح شدند